Η Ελλάδα μπορεί να είναι γνωστή για τις τραγωδίες της και η Ισλανδία για τα έπη της αλλά η σύγχρονη ιστορία μας μαθαίνει πως οι ιστορίες τους μπορεί να έχουν πολύ διαφορετικές καταλήξεις, τουλάχιστον από οικονομική σκοπιά.Τον Οκτώβρη του 2008, η Ισλανδία έγινε ένα από τα πρώτα θύματα της χρηματοπιστωτικής κρίσης, τις άσχημες συνέπειες της οποίας αντιμετωπίζουν ακόμη οι περισσότεροι Ευρωπαίοι.
Η Ισλανδία ήταν η πρώτη χώρα που έφτασε στο χείλος της κατάρρευσης υπό το βάρος ενός τραπεζικού συστήματος, τα χρέη του οποίου ήταν έξι φορές το ΑΕΠ της χώρας.
Παρόλα αυτά, τρία χρόνια μετά, η Ισλανδία φαίνεται να αναδύεται ξανά, μέσα από το οικονομικό καθαρτήριο που είχε περιέλθει.
Ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) όχι μόνο αναμένει την επιστροφή της οικονομίας σε θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης, αλλά μάλιστα με τόσο γρήγορους ρυθμούς που θα προκαλέσουν... τη ζήλεια πολλών ευρωπαϊκών χωρών. Η τελευταία εκτίμηση μιλάει για μια ανάπτυξη της τάξεως του 2.4% για το 2012.
Έτσι, όσο οι Έλληνες εμπλέκονται σε έναν ατέρμονο κύκλο λιτότητας και (δικαιολογημένης) αβεβαιότητας για το μέλλον τους, πώς συγκρίνεται άραγε η κατάσταση αυτή με τις αβέβαιες στιγμές που έζησε η Ισλανδία, στο τέλος της προηγούμενης δεκαετίας;
Σκληρές κουβέντες και σκληρές πράξεις
Τα πράγματα ήταν δύσκολα για την Ισλανδία το 2008, όπως θυμάται η αρθρογράφος του CNN, Nina dos Santos, καθώς είχε μεταβεί εκεί, λίγο καιρό αφότου είχαν κρατικοποιηθεί οι πτωχευμένες τράπεζες της χώρας.
Θυμάται να στέκεται πάνω σε μια παγωμένη λίμνη έξω από την αρχαία βουλή της χώρας, καθώς οι επικεφαλής των τραπεζών πάλευαν για να εμποδίσουν την εκροή κεφαλαίων προς το εξωτερικό.
Η χώρα μπλέχτηκε σε έναν κυκεώνα διπλωματικών πιέσεων, κυρίως από τις ΗΠΑ και την Ολλανδία, εν μέσω ανησυχιών πως οι πιστωτές θα έχαναν τα λεφτά τους, ενώ αναδυόμενες οικονομίες, όπως η Ρωσία έκαναν τις συνήθεις άδειες υποσχέσεις τους για οικονομική στήριξη.
Τελικά, όπως συνήθως συμβαίνει, ο «Ιππότης» με την αστραφτερή πανοπλία κατέφθασε για να σώσει τη χώρα. Το ΔΝΤ προσέφερε οικονομικό πακέτο στήριξης ύψους 2.1 δισ. δολαρίων. Ζητήθηκαν πολλές περικοπές και μεταρρυθμίσεις και υπήρξαν πολλές και σκληρές διαπραγματεύσεις σχετικά με το ύψος του επιτοκίου.
Το γνωστό τροπάριο δηλαδή…
Δημόσιο χρέος και ιδιωτικό χρέος
Παρόλες όμως τις ομοιότητες, η σύγκριση Ισλανδίας και Ελλάδας δεν είναι τόσο εύκολη.
Πολλές από τις λύσεις που ήταν διαθέσιμες στην Ισλανδία δεν ίσχυαν για την Ελλάδα, κυρίως λόγω διαφοράς μεγεθών και οικονομικών εξαρτήσεων.
Είναι αλήθεια πως η ανεργία στην Ισλανδία εκτοξεύτηκε στο 7.1% στο απόγειο της οικονομικής κρίσης, αλλά αυτό το ποσοστό ωχριά μπροστά στο 21% που βλέπουμε σήμερα στην Ελλάδα. Επίσης ο πληθυσμός των 320.000 της Ισλανδίας είναι πολύ μικρός σε σχέση με τα 11 εκατομμύρια που έχει η Ελλάδα.
Αυτό που διαφέρει πολύ στις δύο περιπτώσεις, είναι η διαφορετική αναλογία του κρατικού δανεισμού.
Στην Ισλανδία, προτού σκάσει η φούσκα των υπερχρεωμένων τραπεζών, η χώρα δεν είχε ιστορία υπέρογκου κρατικού δανεισμού.
Αντίθετα, η Ελλάδα έφτασε μετά από δεκαετίες δανεισμού στο τρομακτικό ποσοστό χρέους στο 160% του ΑΕΠ και θα είναι πραγματικά τυχερή αν φτάσει στο 120.5% μέχρι το 2020, όπως προβλέπει το νέο μνημόνιο.
Ευρωζώνη, ή ζώνη χωρίς ευρώ;
Όταν σχεδόν πτώχευσε η Ισλανδία, οι ψαράδες της Ισλανδίας έπλεκαν δημόσια το εγκώμιο των αρετών του ευρώ. Οικογένειες με δάνεια σε ευρώ αντιμετώπιζαν δυσβάσταχτες μηνιαίες δόσεις. Γι' αυτούς, η υιοθέτηση του κοινού νομίσματος θα ήταν ευλογία.
Χρόνια αργότερα, ο Οργανισμός της Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης πιστεύει πως η ένταξη της Ισλανδίας στο Ευρώ θα ήταν μια καλή ιδέα.
Κανείς όμως δεν είναι πλέον τόσο σίγουρος.
Αν η Ισλανδία ήταν μέλος της ευρωζώνης, δε θα μπορούσε να προχωρήσει σε υποτίμηση του νομίσματός της, ώστε να μπορέσει να σκαρφαλώσει με επιτυχία το βουνό του χρέους που είχε συσσωρευτεί. Οι τακτικές αυτές ακολουθούνται συνήθως από υπό κατάρρευση οικονομίες έτσι ώστε να κάνουν επανεκκίνηση. Αλλά δεν είναι διαθέσιμες σε χώρες εντός του κοινού νομίσματος.
Η πολιτική απάντηση της Ισλανδίας στην οικονομική κρίση ήταν υποδειγματική και στην ταχύτητα εφαρμογής και στην αποτελεσματικότητά της, σύμφωνα με αναλυτές.
Σχεδόν δύο εβδομάδες μετά το ξέσπασμα της κρίσης, η Κεντρική Τράπεζα της χώρας έριξε τα επιτόκια από το επίπεδο ρεκόρ του 15.5% στο 3.5%.
Ένα μήνα μετά, ο πληθωρισμός έφτασε στο επίπεδο ρεκόρ του 17.1% κάτι που φυσικά προκάλεσε σοκ, αλλά ήταν σχετικά σύντομης διάρκειας σε σχέση με την παρατεινόμενη αγωνία της Ελλάδας.
Οι Ελλάδα απολαμβάνει την αμφιλεγόμενη τύχη του να είναι δεμένη με τα υπόλοιπα μέλη της ευρωζώνης, τα οποία είναι αρκετά πλούσια ώστε να μπορούν να ισορροπούν το κοινό νόμισμα, και να είναι εγκλωβισμένη σε μια λάθος δημοσιονομική πολιτική.
Παρά το γεγονός ότι και οι δύο χώρες έχουν δημοκρατικό πολίτευμα, το ισλανδικό νόμισμα – η Κορώνα - πιθανόν να αποδειχθεί σωτήριο.
Εκροές κεφαλαίων και Έλεγχος κεφαλαίων
Η οικονομική αξία της Ισλανδίας είναι τώρα μισή από αυτή που ήταν πριν το 2008. Και παρά το γεγονός ότι αυτό το γεγονός κάνει τις εξαγωγές της χώρας περισσότερο ανταγωνιστικές, η απότομη βουτιά στην αξία της χρειάστηκε αποφασιστική δράση από την κυβέρνηση. Το 2008 όλα τα ξένα κεφάλαια έφυγαν από τη χώρα και η ρευστότητα στην Ισλανδία έκανε απότομη βουτιά.
Για να συγκρατήσουν την καταστροφή, οι αρχές επέβαλαν γρήγορα κεφαλαιακούς ελέγχους, για να σώσουν ότι είχε απομείνει από την κατάρρευση του τραπεζικού τομέα.
Οι διεθνείς δανειστές ενημερώθηκαν πως η κυβέρνηση δε θα προχωρούσε σε αυτόματη αποζημίωσή τους, κάτι που προκάλεσε τους θυμωμένους βρυχηθμούς από τους δανειστές, κάτι παρόμοιο με αυτό που έγινε πέρυσι, όταν η Ελλάδα είπε στους δανειστές της να αποχαιρετήσουν το 50% των κερδών τους.
Η Ισλανδία όμως, κατάφερε να αντιμετωπίσει τους οικονομικούς δαίμονές της με το δικό της τρόπο, χωρίς να απειληθεί η εθνική της κυριαρχία. Από την άλλη πλευρά, η Ελλάδα, πρέπει να καταπιεί το πικρό φάρμακο που της επιβάλλεται, αλλιώς χάνει κάθε οικονομική υποστήριξη.
Το αποτέλεσμα: Η Ισλανδία υποβαθμίστηκε από όλους τους οίκους αξιολόγησης στο επίπεδο χρεοκοπίας, αλλά στην πραγματικότητα δεν πτώχευσε ποτέ. Τα προβλήματα του οικονομικού τομέα κατάφεραν να περιοριστούν και η κυβέρνηση έθεσε ως πρώτη προτεραιότητα τους πολίτες της και μετά τους πιστωτές της.
Να κάτι να σκεφτούν οι Έλληνες, την ώρα που τα ομόλογά τους μπαίνουν στην κατηγορία της «επιλεκτικής χρεοκοπίας» από τους οίκους αξιολόγησης.
Πηγή: CNN
