Ο Hervé Falciani άνοιξε μια μεγάλη «τρύπα» στο ελβετικό τραπεζικό απόρρητο. Ο πρώην μηχανικός συστημάτων της ιδιωτικής τράπεζας της HSBC (HBC) στη Γενεύη διέρρευσε λεπτομέρειες για χιλιάδες λογαριασμούς πελατών στις φορολογικές αρχές άλλων χωρών, οι οποίες λένε ότι οι πληροφορίες τους βοήθησαν να ξεσκεπάσουν φοροδιαφυγή ύψους 200 δισ. ευρώ.
Η Ελβετία, όμως, τόν θεωρεί εγκληματία. Τα τελευταία χρόνια, ο Falciani παίζει κηνυγητό σε όλη την Ευρώπη και βρίσκεται πάντα ένα βήμα μπροστά από τα ελβετικά εντάλματα έκδοσης.
Παρακολουθώ την υπόθεσή του εδώ και κάποιο καιρό και τελικά τον συνάντησα την Τρίτη στο Παρίσι. Συναντηθήκαμε σε μια καφετέρια απέναντι από το παλάτι του Λουξεμβούργου, την έδρα της γαλλικής Γερουσίας, όπου ο Falciani έχει καταθέσει κεκλεισμένων των θυρών ενώπιον των κοινοβουλευτικών επιτροπών διερεύνησης φοροδιαφυγής και ξεπλύματος χρήματος.
Στο τραπέζι δίπλα μας κάθισαν τέσσερις άνδρες, ένας εκ των οποίων φορούσε ένα διακριτικό ακουστικό. Ο Falciani εξήγησε ότι είναι σωματοφύλακές του, που έχουν οριστεί από τη γαλλική κυβέρνηση, επειδή είχε δεχθεί απειλές κατά της ζωής του.
Κατά τη διάρκεια του γεύματος, μου αφηγείται μια ιστορία που έχει ενδιαφέροντες παραλληλισμούς με την υπόθεση Edward Snowden –αλλά επίσης και κάποια μπερδεμένα στοιχεία. Ο Falciani, ετών 41, λέει ότι ξεκίνησε την καριέρα του στην HSBC του Μονακό και στη συνέχεια μετακόμισε στη Γενεύη, όπου η HSBC του ανέθεσε να δημιουργήσει ένα ηλεκτρονικό σύστημα διαχείρισης εγγράφων για λογαριασμό της ελβετικής ιδιωτικής τράπεζας. «Μετά από κάποιο καιρό, άρχισα να βλέπω σοβαρά προβλήματα», λέει. «Η τράπεζα δούλευε κυρίως για να προστατέψει τη δική της κερδοφορία», ενώ έκανε τα στραβά μάτια στη φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα χρήματος –τα οποία, με τη σειρά τους, συνδέονταν συχνά με εγκληματική δραστηριότητα και με τρομοκρατία.Ο Falciani λέει ότι ενημέρωσε τους ανωτέρους του, αλλά δεν βρήκε ανταπόκριση. (Η HSBC έχει ήδη αρνηθεί ότι έλαβε τέτοιου είδους προειδοποιήσεις από αυτόν.)
Η δουλειά του Falciani δεν του είχε δώσει απευθείας πρόσβαση στους λογαριασμούς των πελατών, λέει, αλλά οι συνεργάτες του άρχισαν να του περνούν στοιχεία πελατών. «Δεν ήμουν ο μόνος που είχα καταλάβει τι συμβαίνει», λέει. Ο Falciani ισχυρίζεται ότι επιχείρησε να περάσει τις πληροφορίες στις ελβετικές αρχές, αλλά δεν το έκανε επειδή δεν θα συμφωνούσαν να προστατεύσουν την ανωνυμία του. Ο Falciani λέει ότι επικοινώνησε με τις Μυστικές Υπηρεσίες άλλων χωρών. Γιατί Μυστικές Υπηρεσίες; «Είχα αρχίσει να έχω αμφιβολίες για την ελβετική δικαιοσύνη», λέει.
Το 2007, λέει, τον πλησίασαν οι πράκτορες της Μοσάντ, της ισραηλινής μυστικής υπηρεσίας. Προσφέρθηκαν να τον βοηθήσουν να αποθηκεύσει τα στοιχεία των πελατών με ασφάλεια έτσι ώστε να μεταβιβαστούν στις αρχές άλλων χωρών. Γιατί οι Ισραηλινοί να εμπλακούν; Ο Falciani λέει ότι μπορεί να τους απαχολεί η παράνομη χρηματοδότηση της τρομοκρατίας. Ωστόσο, ποτέ δεν ήταν σε θέση να επαληθεύσει ότι οι άνθρωποι που γνώρισε, εργάζονταν πράγματι για τη Μοσάντ.
Η ιστορία πήρε άλλη περίεργη τροπή το Φεβρουάριο του 2008, όταν ο Falciani πέταξε στο Λίβανο. Μου λέει ότι συναντήθηκε εκεί με τους εκπροσώπους των τοπικών τραπεζών, λέγοντάς τους ότι εργάστηκε για μια εταιρεία ασφάλειας υπολογιστών και ήθελε να τους προειδοποιήσει για τα προβλήματα ασφαλείας των ελβετικών τραπεζών. Γιατί να κρύψει την ταυτότητά του; Ο Falciani λέει ότι ήλπιζε οι τράπεζες να αρχίσουν να ανησυχούν για την κατάσταση και να ασκήσουν πιέσεις στην ελβετική κυβέρνηση να κάνει αλλαγές. (Ένας πρώην συνάδελφός από την HSBC που συνόδευε τον Falciani στο ταξίδι έχει πει ότι ο Falciani προσπάθησε να πουλήσει τις πληροφορίες στις λιβανέζικες τράπεζες, κάτι που ο ίδιος ο Falciani αρνείται)
Οι ελβετικές αρχές έμαθαν για το ταξίδι και άρχισαν να ερευνούν την υπόθεση Falciani. Εν τω μεταξύ, ο Falciani άρχισε να μοιράζεται τα στοιχεία των λογαριασμών στην HSBC με τις αρχές άλλων χωρών, όπως η Βρετανία, η Γαλλία, η Ιταλία, η Ισπανία και οι ΗΠΑ, ενώ φοβούμενος τη σύλληψη, κατέφυγε στη Γαλλία. «Ένιωσα πραγματικά ότι δεν είχα άλλη επιλογή», λέει. «Έχω οικογένεια, έχω μια κόρη. Έπρεπε να βάλω κάπου ένα όριο».
Αποδέχτηκε μια θέση ως ερευνητής εφαρμοσμένων μαθηματικών στη Γαλλία, στην οποία παρέμενε μέχρι και πέρυσι, οπότε και ενημερώθηκε –όπως λέει- από τις επαφές του στις Μυστικές Υηρεσίες πως θα βρισκόταν «σε κίνδυνο» αν παρέμενε στη χώρα. Αποφάσισε να διαφύγει στην Ισπανία το περασμένο καλοκαίρι και συνελήφθη στα σύνορα με ελβετικό ένταλμα ένταλμα. Ωστόσο, το Εθνικό Δικαστήριο της Ισπανίας στις 8 Μαΐου αρνήθηκε να τον εκδώσει, λέγοντας ότι οι πράξεις του «δεν θεωρούνται αδικήματα στην Ισπανία». Η Ισπανία έχει χρησιμοποιηθεί επιθετικά τις πληροφορίες που της παρείχε ο Falciani για να εντοπίσει τους φοροφυγάδες. Σε μία από τις πιο ηχηρές περιπτώσεις, ο Emilio Botin, πρόεδρος της Banco Santander, συμφώνησε σε μια επιστριφή φόρου 200 εκατ. ευρώ από λογαριασμό του σε ελβετική τράπεζα, δηλώνοντας παράλληλα άγνοια για την ύπαρξη του λογαριασμού.
Ο Falciani, που είναι μισός Γάλλος, μισός Ιταλός, λέει ότι αποφάσισε να επιστρέψει στη Γαλλία, επειδή τα ισπανικά δικαστήρια τον είχαν δικαιώσει. «Τώρα έχω την απόφαση ενός δικαστή μαζί μου», λέει. Επίσης, λέει, ο Πρόεδρος François Hollande και η κυβέρνησή του είναι πρόθυμοι να ακούσουν τις συμβουλές του για το πώς να καταπολεμήσουν τη φοροδιαφυγή και το ξέπλυμα χρήματος.
Ο Falciani λέει ότι θεωρεί Snowden μια αδελφή ψυχή. Όπως και το πρώην στέλεχος της NSA, λέει, «είμαι πρόθυμος να αναλάβω κινδύνους, να εκθέσω το πρόβλημα και να δημιουργήσω τις δομές για την καταπολέμησή του». Θα μπορούσαν τα στοιχεία του να φέρουν ακόμη πιο μεγάλες εκπλήξεις; «Χωρίς αμφιβολία», λέει. «Οι περισσότερες από τις έρευνες μόλις αρχίζουν».
capital.gr
