ΚΕΙΜΕΝΟ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΠΡΑΤΑΝΟΣ
Η έδρα του μη κερδοσκοπικού οργανισμού «Αποστολή» είναι στο Νέο Κόσμο
συμβολισμός; προφανώς θα το ήθελαν οι ιθύνοντες, αφού ο τωρινός κόσμος
δοκιμάζεται από την παρατεταμένη οικονομική ύφεση.
Αποστολή (ουσιαστικό): 1. Η ενέργεια του αποστέλλω. 2. Έργο που
ανατίθεται σε κάποιον και του οποίου η εκτέλεση απαιτεί συνήθως
μετακίνηση και προϋποθέτει ένα καθορισμένο πλαίσιο δράσης. 3. Ταξίδι που
γίνεται από μια οργανωμένη και εξειδικευμένη σε κάποιον τομέα ομάδα. 4.
Ο προορισμός τον οποίο υπηρετεί κάποιος με αίσθημα ηθικής ευθύνης
(Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής, Μανόλη Τριανταφυλλίδη).
Όποια από τις τέσσερις ερμηνείες κι αν επιλέξετε, ταυτίζεται, είτε
ουσιαστικά είτε μεταφορικά, με το έργο που συντελείται από τo μη
κερδοσκοπικό οργανισμό Αποστολή της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αθήνων. Το όραμα
του αρχιεπισκόπου Ιερωνύμου άρχισε να μορφοποιείται από το 2010 και
μέχρι σήμερα έχει στηρίξει περισσότερους από 4 εκατ. ανθρώπους, ενώ
παράλληλα εκπονεί προγράμματα που έχουν αναπτυξιακό χαρακτήρα με τη
συνεργασία μεγάλων διεθνών φορέων. «Η “Αποστολή” ξεκίνησε με μια μεγάλη
παραδοξότητα» θυμάται ο Κωστής Δήμτσας, γενικός διευθυντής της
«Αποστολής» «όταν δεν υπήρχε ακόμη το φαινόμενο της οικονομικής κρίσης.
Κάποια στιγμή διαπιστώσαμε το πρόβλημα, όταν είδαμε τι συμβαίνει στην
οδό Σοφοκλέους, που ήταν τότε γεμάτη με μετανάστες και υπήρχε μεγάλη
ένταση στο κέντρο της Αθήνας. Αυτοί οι άνθρωποι γίνονταν αντικείμενο
εκμετάλλευσης για ένα πιάτο φαγητό. Ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος θέλησε να
βοηθήσει αυτούς τους ανθρώπους προσφέροντάς τους τουλάχιστον φαγητό».
Ο Κωστής Δήμτσας, γενικός διευθυντής της “Αποστολής”. Φωτογραφία Στέφανος Παπαδόπουλος
Ο Κωστής Δήμτσας δεν πρόκειται να ξεχάσει την πρώτη κάθοδο στους
δρόμους για την «Αποστολή», το μεσημέρι Μεγάλης Τετάρτης του 2010, όταν
και «βγήκαμε για να μοιράσουμε φαγητό. Διαπιστώσαμε τότε τη μεγάλη
έλλειψη εμπιστοσύνης των μεταναστών, αλλά και των άστεγων Ελλήνων, γιατί
φοβούνταν πως αυτό ήταν μια παγίδα για να τους συλλάβει η αστυνομία και
να τους μεταφέρει. Αναγκαστήκαμε να προσκαλούμε τον καθένα προσωπικά.
Χρειάστηκε χρόνος και υπομονή μέχρι να δημιουργηθεί ένα ολόκληρο κύμα,
που ερχόταν κάθε μεσημέρι και κάθε βράδυ για φαγητό». Η ελληνική
Εκκλησία πραγματοποιεί δεκαετίες τώρα τέτοιου είδους συσσίτια, «αλλά το
να βγει στους δρόμους (το πρόγραμμα είχε αυτόν τον τίτλο: “Εκκλησία
στους δρόμους”) και να προσφέρει φαγητό στους ξένους ήταν κάτι το
πρωτόγνωρο. Κανείς τότε δεν περίμενε, όταν το 85% των ανθρώπων που
σιτίζονταν ήταν ξένοι, να αλλάξει τόσο δραματικά η σύνθεση των συσσιτίων
και να είναι το 78% Έλληνες. Πλέον, έχουμε λιγότερους μετανάστες και
πρόσφυγες» λέει ο γενικός διευθυντής.
Στο πενταώροφο κτίριο της «Αποστολής», στο Νέο Κόσμο, έχει στηθεί ένα
πρότυπο αρχηγείο, το οποίο και «τρέχει» πολλές παράλληλες δράσεις. Από
το «Καρέλλειο Πρότυπο Κέντρο Alzheimer» (Ολοκληρωμένη Μονάδα
Αντιμετώπισης της Νόσου «Alzheimer» και συναφών παθήσεων), μέχρι τον
«Ξενώνα Ασυνόδευτων Ανήλικων Προσφύγων Εστία» (παρέχει υπηρεσίες
υποδοχής και φιλοξενίας σε αιτούντες άσυλο/πρόσφυγες) και από το
«Οικοτροφείο Χρόνιων Ψυχικά Πασχόντων» (όπου φιλοξενούνται για διαβίωση,
υποστήριξη και θεραπεία άτομα με ψυχικές διαταραχές, με σκοπό την
απο-ασυλοποίηση), μέχρι το «Δημήτρειο Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης
Παιδιών» (προσφέρει βοήθεια και στήριξη σε παιδιά ευπαθών οικογενειών),
καθημερινά γίνεται ένας αγώνας να υποστηριχθεί το μότο της «Αποστολής»
που είναι «Βοήθησε κι εσύ να αλλάξει η ζωή μας».
Ο αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος δεν είναι απλά και μόνο αυτός που
εμπνεύστηκε όλες αυτές τις δράσεις, αλλά κάτι παραπάνω, που δείχνει και
το διαρκές ενδιαφέρον του. «Όταν έπρεπε να αποκτήσουν μορφή κι έναν
ενιαίο σχεδιασμό όλες αυτές οι δράσεις, υπήρξαν πολλά μίτινγκ. Είχαν
πέσει στο τραπέζι, μάλιστα, πολλά ονόματα. Τότε, ο αρχιεπίσκοπος
Ιερώνυμος είπε μια λέξη: “Αποστολή. Έτσι θα ονομαστεί, γιατί αυτή είναι η
αποστολή μας. Η αποστολή της Εκκλησίας”. Κι έτσι βγήκε το συγκεκριμένο
όνομα. Και ήταν ο ίδιος ο αρχιεπίσκοπος που συνέλαβε την ιδέα να είναι ο
“Ιχθύς” το σύμβολό μας, γιατί θέλαμε να έχει ταυτόχρονα χριστιανικές,
αλλά και κοινωνικές αναφορές. “Θα πάρουμε το πρωτοχριστιανικό σύμβολο,
τον Ιχθύ” (ακρωνύμιο του “Ιησούς Χριστός Θεού Υιός”) είπε ο
αρχιεπίσκοπος, αφού συμβολίζει τόσο την πίστη όσο και το φαγητό, αλλά
και την προσπάθεια» λέει ο Κωστής Δήμτσας.
Μου κάνει εντύπωση που χαρακτηρίζει τον Ιερώνυμο «αρχιεπίσκοπο του
λαού και των φτωχών» και σπεύδει να μου αποκαλύψει πως υπάρχουν βράδια
που ο Μακαριότατος βγαίνει ανεπίσημα στις γειτονιές της Αθήνας.
«Βλέποντας αυτά που συνέβαιναν, θέλησε να κάνει κάτι για τη στήριξη των
παιδιών που κάνουν χρήση ναρκωτικών ουσιών και είχε δει στο κέντρο της
Αθήνας. Έχουμε βγει πάρα πολλές φορές μαζί με τον αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο
στο δρόμο, βράδυ, για να μιλήσουμε και να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά.
Ήταν εξαιρετικά συγκινητικές οι εικόνες να βλέπεις παιδιά που ήταν ακόμη
και υπό την επήρεια ναρκωτικών να μιλούν με σεβασμό σε έναν άνθρωπο,
όταν δεν γνώριζαν καν πως ήταν ο αρχιεπίσκοπος. Θεωρούσαν πως ήταν ένας
απλός ιερωμένος».
Ρωτάω αν έχει φωτογραφίες από αυτές τις μυστικές εξορμήσεις, αλλά ο
γενικός διευθυντής, ενώ με διαβεβαιώνει πως υπάρχουν, μου λέει πως δεν
είναι επιθυμία του αρχιεπισκόπου να δημοσιοποιηθούν, αφού «ο ίδιος είναι
μιας άλλης φιλοσοφίας. Συνεχίζει ακόμη και σήμερα να βγαίνει ανεπίσημα
τα βράδια, για να διαπιστώσει ιδίοις όμμασι την κατάσταση που επικρατεί
στους δρόμους της Αθήνας» συμπληρώνει και ταυτόχρονα προλαβαίνει και την
επόμενη ερώτησή μου: «Όσο κι αν φαίνεται περίεργο, ο αρχιεπίσκοπος
ενημερώνεται κάθε βράδυ για τις ενέργειές μας. Και κάθε βράδυ έχει άποψη
για το τι θα γίνει την επομένη. Ο αρχιεπίσκοπος δεν έχει αφήσει στιγμή
το προνοιακό κομμάτι της Εκκλησίας». Ουσιαστικό και πρωταγωνιστικό ρόλο
έχει διαδραματίσει και ο μητροπολίτης Νέας Ιωνίας και Φιλαδελφείας,
Γαβριήλ.
Η παρατεταμένη οικονομική ύφεση μοιάζει να βυθίζει όλο και
περισσότερους ανθρώπους στη δίνη της. Σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε στη
δημοσιότητα η Ελληνική Στατιστική Αρχή, το 36% του πληθυσμού της χώρας
ζει κάτω από το όριο της φτώχειας (ετήσιο εισόδημα 4.608 ευρώ για το
2014). Αν δεν υπήρχαν επιδόματα και άλλες κοινωνικές ενισχύσεις, το
ποσοστό αυτό θα εκτινασσόταν στο 52,2% του πληθυσμού, παραπάνω από έναν
στους δύο Έλληνες, δηλαδή. Πώς προσπαθεί να διαχειριστεί η «Αποστολή» το
διαρκώς αυξανόμενο κύμα φτώχειας; «Στόχος μας είναι να στηρίξουμε μια
κοινωνία που παλινωδεί. Δίνουμε ένα χέρι βοηθείας στους ανθρώπους που
βυθίζονται, αλλά ταυτόχρονα δεν θέλουμε και να επαναπαυτούν» απαντά ο
Κωστής Δήμτσας και διευκρινίζει: «Να μην εφησυχάσουν σκεπτόμενοι πως
έχουν μόνιμα αυτό το χέρι βοηθείας. Γι’ αυτό και τα προγράμματά μας
στηρίζουν ανθρώπους με φορολογική δήλωση που δεν ξεπερνά τα 6.000 ευρώ
ετησίως. Αλλά κυρίως τα τρόφιμα που δίνουμε είναι για 25 ημέρες. Αυτό
δεν γίνεται αυθαίρετα, απλά θέλουμε να κινητοποιείται και ο άλλος.
Πρέπει να παραμείνει ενεργός και να μην επαναπαύεται. Και κάθε χρόνο
ανανεώνουμε τις εγγραφές, θέλοντας να δούμε μήπως υπάρχουν και άνθρωποι
που ξέφυγαν. Δυστυχώς, όμως, κάθε χρόνο προβλέπουμε πως θα είναι
χειρότερα». Σύμφωνα με το γενικό διευθυντή της «Αποστολής», το πρόβλημα
της οικονομικής ύφεσης δεν είναι επιφανειακό. «Δημιουργείται μια
αποσάρθρωση των θεμελίων του κοινωνικού ιστού. Το “κόψε-κόψε” των
χρημάτων δημιουργεί έλλειμμα στην υγεία, τη μόρφωση, στη συνοχή της
οικογένειας. Η κρίση φέρνει κατάθλιψη, απομόνωση. Η κρίση δεν είναι μόνο
νούμερα» τονίζει.
Λίγο πριν φύγουμε για το Μοσχάτο, εκεί όπου βρίσκεται το «Δημήτρειο
Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών», συζητάμε για τις δράσεις που
έρχονται μαζί με το 2016 και ο Κωστής Δήμτσας λέει πως «είναι απόφαση
του αρχιεπισκόπου να ρίξουμε το βάρος στους νέους».
Εξήντα μικρά παιδιά, ηλικίας από 5,5 έως 12 ετών, γεμίζουν με τις
φωνές και τα παιχνίδια τους το νεοκλασικό κτίριο της οδού Αγίου
Κωνσταντίνου, στο Μοσχάτο. Κι αν η εικόνα απέξω σου δίνει την αίσθηση
ενός αυστηρού οικοδομήματος, οι χαρούμενες ζωγραφιές των παιδιών και τα
έντονα χρώματα στο εσωτερικό του δημιουργούν μια γλυκιά και τονωτική
αντίθεση. Την ώρα που φτάσαμε εκεί άλλα παιδιά στόλιζαν το
χριστουγεννιάτικο δέντρο, ένα γκρουπ κοριτσιών έκανε ρυθμική υπό τις
οδηγίες της κυρίας Ξένιας κι εμείς κατευθυνθήκαμε στο γραφείο της
υπεύθυνης, Δώρας Βλάχου. «Όταν δημιουργήθηκε το Δημήτρειο, δεν υπήρχε
κάτι ανάλογο, είναι καινοτόμο» λέει η Δώρα Βλάχου, με μουσική επένδυση
τη χορωδία που κάνει πρόβες, αφού πρόκειται να εμφανιστεί σύντομα σε
χριστουγεννιάτικη εκδήλωση. «Το όραμα του αρχιεπισκόπου και του Κωστή
Δήμτσα ήταν να φτιάξουμε ένα κέντρο όπου θα φροντίζουμε την οικογένεια
και το παιδί. Αυτό ήταν βέβαια κάτι πολύ γενικό. Διαβάζοντας τις
ανάγκες, πήρε τη συγκεκριμένη μορφή που έχει σήμερα» τονίζει
χαρακτηριστικά, σημειώνοντας πως «δεν υπολογίζουμε το θρήσκευμα ή την
εθνικότητα των παιδιών, αν και τα περισσότερα είναι ελληνόπουλα».
Η Δώρα Βλάχου, υπεύθυνη του Δημήτρειου Κέντρου Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών. Φωτογραφία Στέφανος Παπαδόπουλος
Το Δημήτρειο ξεκίνησε το 2013. Τα παιδιά που πηγαίνουν εκεί
προέρχονται από οικογένειες με χαμηλά εισοδήματα. Το χειμώνα
φιλοξενούνται στις εγκαταστάσεις 60 παιδιά, ενώ το καλοκαίρι, που
λειτουργούν τα camps, ο αριθμός διπλασιάζεται στα 120 παιδιά ανά
δεκαπενθήμερο. Τα παιδιά πηγαίνουν το μεσημέρι μετά το σχολείο και η
Δώρα Βλάχου μάς αναλύει την καθημερινότητα εκεί: «Ξεκινούν με ένα
χαλαρωτικό ημίωρο για να φύγει η ένταση της ημέρας. Στις 14.30 παίρνουν
το μεσημεριανό τους, ενώ στις 15.00 πηγαίνουν για τη μελέτη των
μαθημάτων τους. Από τις 16.45 ξεκινά η δημιουργική απασχόληση, μέχρι τις
20.00.».
Οι δραστηριότητες περιλαμβάνουν παραδοσιακούς χορούς, ρυθμική
γυμναστική, ζωγραφική, μαθήματα πιάνου – κιθάρας, χορωδία,
ζαχαροπλαστική, ραπτική, ακόμη και κηπουρική και εκτροφή μεταξοσκώληκα.
Όλα αυτά διαμορφώθηκαν με τον καιρό, ενώ η υπεύθυνη του Κέντρου θυμάται
ακόμη τις πρώτες ημέρες λειτουργίας: «Την πρώτη χρονιά ήταν σοκαριστικό
όταν έρχονταν οι γονείς για να πάρουν τα παιδιά τους και μας έλεγαν να
τα κρατήσουμε έστω για λίγο ακόμη επειδή είχαμε θέρμανση ενώ στο σπίτι
τους δεν είχαν. Ένας ακόμη λόγος που ήθελαν οι γονείς να φέρνουν τα
παιδιά τους εδώ ήταν και το φαγητό. Τρώνε το μεσημέρι κι ένα
απογευματινό, που είναι γάλα με μπισκότα. Κι αν περισσέψει φαγητό, τα
παιδιά παίρνουν μαζί τους και το βράδυ». Με το Δημήτρειο πολλοί είναι οι
γονείς που βρήκαν μια διέξοδο για τα παιδιά τους, κρατώντας τα όσο
μπορούν πιο μακριά από τις δύσκολες καταστάσεις που βιώνουν. «Οι γονείς
αντιμετωπίζουν μια κατάσταση πρωτόγνωρη για αυτούς. Δεν ζούσαν έτσι προ
οικονομικής κρίσης. Είναι θύματα της ύφεσης. Και αυτή την ύφεση δεν
χρειάζεται να τη βιώνουν τα παιδιά» λέει η Δώρα Βλάχου και η συζήτηση
περιστρέφεται πλέον γύρω από το αν τα παιδιά αντιλαμβάνονται τη δύσκολη
οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι γονείς τους. «Τα παιδιά
δεν είναι ανέμελα. Είναι προβληματισμένα» απαντά αρχικά η υπεύθυνη για
να προσθέσει: «Γνωρίζουν καλά αυτό που συμβαίνει και νομίζω πως εκτιμούν
κι αυτό που τους προσφέρεται. Τα προβλήματα, όμως, που αντιμετωπίζουν
στο σπίτι τους έχουν αντίκτυπο στη συμπεριφορά και στο βλέμμα τους.
Είναι κάτι που το διακρίνουμε και το αντιμετωπίζουμε καθημερινά. Φυσικά
και δεν γνωρίζουν από οικονομικά θέματα, απλά αντιλαμβάνονται την ένταση
που υπάρχει στο σπίτι. Αν η μαμά είναι μονίμως θλιμμένη (έχουμε πολλά
παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών), τα παιδιά δεν γνωρίζουν πως αυτό είναι
αποτέλεσμα της αδυναμίας της να πληρώσει, για παράδειγμα, το ενοίκιο.
Βλέπουν τη μαμά τους στενοχωρημένη».
Στο Δημήτρειο υπάρχουν παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών, όπως και
κάποια που έχουν χάσει και τους δύο γονείς τους και μεγαλώνουν με
παππούδες ή θείους. «Τα κριτήρια για να γίνουν δεκτά έχουν να κάνουν με
το χαμηλό εισόδημα, αλλά και με κάποια κοινωνικά, αξεπέραστα προβλήματα.
Αν για παράδειγμα υπάρχει πολυτεκνία ή αναπηρία, αυτό θα μετρήσει» με
πληροφορεί η υπεύθυνη του κέντρου.
Ευχαριστούμε τον συνάδελφο ΓΙΩΡΓΟ ΠΡΑΤΑΝΟ, που μας έδωσε την άδεια
του να δημοσιεύσουμε το κείμενο από την ιστοσελίδα www.peoplegreece.com
