~ Γνωριμια με το ΖΑΤΡΙΚΙΟΝ - ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΣΚΑΚΙ ~
Όταν το σκάκι διαδόθηκε στο Βυζάντιο, περισσότερο από 1000 χρόνια πριν, ονομάστηκε Ζατρίκιον -από την αρχαιοελληνική λέξη που σημαίνει την ολοκληρωτική νίκη- και παιζόταν
σε κυκλική σκακιέρα.
Το Ελληνικό Ζατρίκιον, ή κυκλικό σκάκι, ήταν πολύ δημοφιλές εκείνη
την περίοδο και για πολλούς αιώνες μετά καθώς επίσης και στα μεσαιωνικά χρόνια
(για αυτό υπάρχει και με την ονομασία Ελληνικό μεσαιωνικό σκάκι). Το Ζατρίκιον ήταν
ιστορικά το πρώτο εγχείρημα μετατροπής του τετράγωνου καρέ της σκακιέρας σε κυκλικό
και είναι σήμερα διεθνώς γνωστό ως Ελληνικό Ζατρίκιον ή Βυζαντινό σκάκι.
Οι ιστορικοί του κανόνες
έχουν διασωθεί αλλά είναι πολύ γνωστή και μια σύγχρονη εκδοχή του η οποία χρησιμοποιεί
την αρχαία σκακιέρα και «στήσιμο» με τους συγχρόνους κανόνες (οι αρχαίοι κανόνες
δεν ήταν ακόμη γνωστοί όταν εφαρμόστηκε αυτή η ιδέα)...
Αυτή η ιδέα, όμως, να χρησιμοποιηθεί
ένα τόσο μοναδικό αρχαίο παιχνίδι υιοθετώντας τους σημερινούς κανόνες αποδεδείχθηκε
τόσο πτυχωμένη ώστε να διεξάγονται παγκόσμια πρωταθλήματα τα τελευταία είκοσι χρόνια
με αυτόν τον συνδυασμό Ελληνικού Ζατρικίου και κανόνες FIDE. Μια άλλη πολύ συναρπαστική
εκδοχή χρησιμοποιεί την ιστορική σκακιέρα με σύγχρονο «στήσιμο» και συγχρόνους κανόνες
επίσης. προσφέροντας μια πρωτόγνωρη σκακιστική εμπειρία. Το Ζατρίκιον είναι ουσιαστικά
παρόμοιο με το κλασσικό σκάκι και δεν είναι ιδιαίτερα δυσκολότερο να το παίξει κάνεις
.Ο κυκλικός όμως <στίβος μάχης > το κάνει πιο προκλητικό. Οι δε αρχαίες ρίζες
του, πιο μυστηριακά σαγηνευτικό και στις τρεις κυρίες εκδοχές του, αρχαίες και σύγχρονες
. (Το διαιρούμενο μοντέλο-θέατρο, σχεδιάστηκε έτσι που να μπορεί να «στηθεί»
και με τους τρεις τρόπους –εκδοχές, καθώς και τα μοντέλα διπλής όψης ).
Το Ζατρίκιον αποτελεί
το πιο αντιπροσωπευτικό μας προϊόν σκακιού αφού έχει τις ρίζες του στον Ελληνικό
πολιτισμό όντας την ίδια στιγμή τόσο διαφορετικό και συναρπαστικό και στην όψη
και στο παίξιμο. Παρόλα όμως τα αντισυμβατικά χαρακτηριστικά του μπορεί να παιχτεί
ακόμα και από σχετικά αρχάριους παίκτες . Το «Greek Zatrikion ή Byzantine Chess»,
όπως είναι η διεθνής ονομασία του, κατασκευάζεται στην Ελλάδα από την Antique
chess handicrafts η δε «σκακιέρα με κυκλικό καρέ» προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα.
Φυσικά υλικά και οικολογικές μέθοδοι παράγωγης επιλεχτήκαν για την κατασκευή του,
οι δε τεχνοτροπίες κατασκευής, έχουν λάβει το σήμα «Ελληνικές χειροτεχνικές δημιουργίες
–προϊόν για την συλλογή». 
Σημείωση
Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι συμφωνά με την Ελληνοκεντρική εκδοχή για την προέλευση του σκακιού, το σκάκι στην αρχαιότητα ονομαζόταν Ζατρικιον, ήταν επινόηση των Αρχαίων Ελλήνων, είχε πολλές μορφές και παιζόταν και με διαφόρους τρόπους. Στο Βυζάντιο επικράτησε η κυκλική του μορφή που έγινε πολύ δημοφιλής και παρέμεινε φυσικά και η αρχαιοελληνική του ονομασία. Την <πατρότητα> για την προέλευση του σκακιού όμως, διεκδικούν πολλές χώρες (Περσία, Ινδία, κ.α. ). Η κρατούσα δε διεθνής αντίληψη περί Ζατρικίου είναι ότι το σκάκι όταν διαδόθηκε στο Βυζάντιο, (κατά πολλούς από την Περσία), μετασχηματίστηκε για πρώτη φορά από τους βυζαντινούς σε κυκλικό, έγινε πολύ δημοφιλές, παιζόταν για αιώνες μετά, η δε ονομασία του παρέμεινε έως σήμερα ως Greek Zatrikion ή Byzantine Chess. Ως εκ τούτου σαν το Ελληνικό σκάκι, έχει εδραιωθεί στην παγκόσμια συνείδηση μονό το Ζατρικιον-Βυζαντινό-κυκλικό σκάκι και φυσικά και η ονομασία του παρομοίως. Επομένως αυτό είναι το σκάκι με αδιαμφισβήτητη «ονομασία προέλευσης» Ελληνική.
Σαν Έλληνες ελπίζουμε οι ιστορικοί και ερευνητές
επιστήμονες, κάποτε να αποδείξουν την Ελληνοκεντρική εκδοχή για την προέλευση
του σκακιού, (και του τετραγώνου), προσθέτοντας μια ακόμα πολιτιστική Ελληνική πρωτιά
στην ατελείωτη λίστα. Ακόμα και τότε βέβαια το Ελληνικό κυκλικό Ζατρικιον δεν
θα έπαυε να ασκεί την γοητεία του με την μοναδική διαφορετικότητα και την σκακιστική
προκλητικότητα του, ούτε φυσικά θα έχανε την δική του ιστορική άξια.
