Ήταν εξαρχής σαφές ότι λύση του ελληνικού προβλήματος δεν υπάρχει χωρίς γενναία αναδιάρθρωση του χρέους. Γι’ αυτό και το αίτημα της αναδιάρθρωσης έπρεπε να είχε τεθεί στο τραπέζι από τον Απρίλιο του 2010, όταν οι δύο πλευρές συζητούσαν το Μνημόνιο. Τότε, όμως, η κυβέρνηση Παπανδρέου όχι μόνο δεν διαπραγματεύτηκε, αλλά ούτε ήθελε να ακούσει για αναδιάρθρωση. Προφανώς, από μόνη της η αναδιάρθρωση δεν μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Χρειάζεται να συνδυαστεί με δημοσιονομική εξυγίανση και με αξιοποίηση των πολλών λιμναζουσών αναπτυξιακών δυνατοτήτων της χώρας. Με άλλα λόγια, η αναδιάρθρωση είναι αναγκαία, αλλά όχι ικανή συνθήκη για την αντιμετώπιση της κρίσης.
Σήμερα, το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν το συζητούμενο «κούρεμα» αρκεί για να καταστήσει το ελληνικό χρέος εξυπηρετήσιμο.
Εάν η εθελοντική συμμετοχή στο «κούρεμα» προσεγγίσει το 100% –πράγμα μάλλον απίθανο–, το ελληνικό χρέος των 370 δις ευρώ θα μειωθεί κατά 100 δις. Μεταξύ των άλλων, όμως, θα «κουρευτούν» και τα ομόλογα που έχουν στα χέρια τους τα ελληνικά ασφαλιστικά ταμεία (περίπου 26 δις) και οι ελληνικές τράπεζες (περίπου 50 δις). Επειδή, όμως, η κυβέρνηση θα υποχρεωθεί να καλύψει με κάποιο τρόπο τις απώλειες των ελληνικών ασφαλιστικών ταμείων και τραπεζών (περίπου 38 δις), η πραγματική ελάφρυνση του χρέους θα είναι πολύ μικρότερη από τα 100 δις ευρώ.
Εάν η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) δεσμευόταν να αντικαταστήσει τα ελληνικά ομόλογα (ονομαστικής αξίας περίπου 60 δις) που έχει στο χαρτοφυλάκιό της από νέα, με αξία την αξία που η ΕΚΤ τα αγόρασε στη δευτερογενή αγορά, θα προέκυπτε πρόσθετη μείωση του χρέους, της τάξεως των 20 δις ευρώ. Η ΕΚΤ, όμως, εξαιρέθηκε από το «κούρεμα», που σημαίνει ότι κερδοσκοπεί εις βάρος ενός μετόχου της που βρίσκεται στα γόνατα.
Το συζητούμενο «κούρεμα» είναι ανεπαρκές για να καταστήσει το ελληνικό χρέος εξυπηρετήσιμο. Το γεγονός ότι τα νέα ομόλογα, αξίας περίπου 85 δις ευρώ, θα είναι 20ετίας έως 30ετίας και με επιτόκιο μεταξύ 4% έως 5% δεν αλλάζει την πραγματικότητα. Ας σημειωθεί ότι οι απαιτήσεις των τραπεζών για επιτόκιο 6% με 7% έπεσαν στο κενό λόγω της αποφασιστικής παρέμβασης του ΔΝΤ και όχι της ελληνικής κυβέρνησης.
Το όλο εγχείρημα είναι προβληματικό και εξαιτίας του γεγονότος ότι συνοδεύεται από το νέο Μνημόνιο, το οποίο αναμένεται να βυθίσει περαιτέρω την οικονομία στο φαύλο κύκλο της ύφεσης. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι το πακέτο «“κούρεμα”, νέα δανειακή σύμβαση και νέο Μνημόνιο» θα μας οδηγήσει σε αυτό που δηλώνει ότι θέλει να αποτρέψει: στην ανεξέλεγκτη χρεοκοπία.
Αυτή η προοπτική προσδίδει κρίσιμη σημασία στην απαίτηση των δανειστών τα νέα ομόλογα να υπαχθούν στο βρετανικό και όχι στο ελληνικό Δίκαιο, στο οποίο υπάγονται τα παλαιά. Μέχρι το Μάιο του 2010 το σύνολο του ελληνικού χρέους υπαγόταν στο ελληνικό Δίκαιο. Το πρώτο δάνειο των 110 δις –σε συντριπτικό ποσοστό διατέθηκε για να πληρωθούν στο ακέραιο τόκοι και χρεολύσια– υπάγεται στο βρετανικό. Το ίδιο θα ισχύσει και για τη νέα δανειακή σύμβαση. Μέσα σε λιγότερο από δύο χρόνια, όλο το ελληνικό χρέος θα έχει γυρίσει στο βρετανικό Δίκαιο.
Αυτό σημαίνει ότι οι δανειστές θα μπορούν να βάλουν στο χέρι ορισμένα περιουσιακά στοιχεία του Ελληνικού Δημοσίου. Επιπροσθέτως, στην καθόλου απίθανη περίπτωση που η Ελλάδα οδηγηθεί σε ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και υποχρεωθεί να εγκαταλείψει την Ευρωζώνη, το ελληνικό χρέος θα πρέπει να κριθεί εάν θα είναι σε ευρώ ή σε δραχμές. Έχει μεγάλη σημασία να αποφασίσει σχετικά ένα ελληνικό και όχι ένα βρετανικό δικαστήριο.
Εάν το χρέος μετατραπεί σε δραχμές, θα υποτιμηθεί μαζί με τη δραχμή και θα πληθωρίζεται μαζί με το εθνικό νόμισμα. Εάν, όμως, παραμείνει σε ευρώ, θα διπλασιαστεί λόγω της αναπόφευκτης υποτίμησης της δραχμής. Εάν, όπως όλα δείχνουν, η κυβέρνηση Παπαδήμου έχει αποδεχτεί την υπαγωγή των νέων ομολόγων στο βρετανικό Δίκαιο, έχει διαπράξει εθνικό έγκλημα, το οποίο θα βαρύνει και τα κόμματα που τη στηρίζουν.
