Μια συγκλονιστική ομολογία έκανε πριν από λίγες ημέρες ο αντιπρόεδρος της Goldman Sachs Μάικλ Σέργουντ μιλώντας στην ιστοσελίδα του Καναλιού 4 της βρετανικής τηλεόρασης. «Είμαστε απολύτως σίγουροι ότι δεν θα κάναμε σήμερα μια τέτοια συναλλαγή όπως εκείνη» αποκάλυψε (κατόπιν εορτής ασφαλώς) αναφερόμενος στο περίφημο swap που έγινε επί εποχής Σημίτη και ευθύνεται σε τεράστιο βαθμό για την πορεία χρεοκοπίας της χώρας μας.
Αυτό το swap ήταν στην ουσία ένα σκοτεινό δάνειο που δόθηκε για να μπορέσει να εισέλθει η Ελλάδα στη ζώνη του ευρώ με τη βοήθεια της δημιουργικής λογιστικής, που έκανε συστηματικά η κυβέρνηση του κ. Σημίτη στην οικονομία. Και, όπως έγραψε πρόσφατα το πρακτορείο Bloomberg, τον Μάρτιο του 2012, ο πρώην επικεφαλής του ΟΔΔΗΧ Σπύρος Παπανικολάου έκανε μια φοβερή δήλωση αναφορικά με το θέμα: «Το 2001, την ημέρα όπου έκλεισε η συμφωνία, η ελληνική κυβέρνηση χρωστούσε στην Goldman Sachs περίπου 600.000.000 ευρώ περισσότερα από τα 2,8 δισ. ευρώ που είχε δανειστεί».
Η συμφωνία της Goldman Sachs με την τότε ελληνική κυβέρνηση πρακτικά αφορούσε ένα swap του ελληνικού δημόσιου χρέους από δολάρια και γεν σε ευρώ με τη χρησιμοποίηση των τότε συναλλαγματικών ισοτιμιών, που επέτρεψε στην ελληνική πλευρά να εμφανίσει μικρότερο ποσοστό χρέους για να καλύπτονται έτσι οι προϋποθέσεις ένταξης στην ευρωζώνη. Ειδάλλως, η χώρα μας δεν θα κάλυπτε τα αναγκαία κριτήρια.
Το κέρδος για την Ελλάδα ήταν ότι «κέρδισε» περί το 2% επί της ονομαστικής αξίας του χρέους της, ενώ για την τράπεζα μια συμφωνία σε βάθος χρόνου που της εξασφάλισε κέρδη πέντε φορές των αρχικώς προβλεπομένων.
Στον ισολογισμό για το έτος 2010, που κατατέθηκε στη Βουλή με υπουργό Οικονομικών τον Ευ. Βενιζέλο, αναφέρεται ότι τη συγκεκριμένη χρονιά εκείνο «το εκτός αγοράς» swap πρόσθεσε στο χρέος 5,2 δισ. ευρώ. Ηταν η χρονιά που το ποσόν καταγράφηκε επίσημα στο χρέος, ύστερα από πιέσεις που άσκησαν η Eurostat και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Δηλαδή με βάση αυτήν τη συμφωνία η Ελλάδα βρέθηκε να χρωστά στην τράπεζα 5,2 δισεκατομμύρια ευρώ για ένα δάνειο των 2,8 δισ.
Τα 600.000.000 ήταν η προμήθεια της Goldman Sachs, που πλήρωσε εν αγνοία του ο Ελληνας φορολογούμενος σε ένα βράδυ. Βέβαια, το κόστος εκείνου του swap δεν ήταν μόνο τα 600.000.000 της προμήθειας. Ωσπου να αποπληρωθεί το 2037 θα κοστίσει συνολικά στην Ελλάδα 16 δισ. ευρώ!
Ηταν μια από τις μαύρες σελίδες του «εκσυγχρονιστή» Κώστα Σημίτη, που τον πρόβαλε η διαπλοκή ως τον άνθρωπο που υποτίθεται ότι θα άλλαζε τη χώρα. Και μπορεί η συγκεκριμένη συμφωνία να ολοκληρώθηκε το 2001 (όταν πια τον κ. Παπαντωνίου είχε διαδεχθεί στο υπουργείο Εθνικής Οικονομίας ο έτερος εκλεκτός του κ. Σημίτη, Νίκος Χριστοδουλάκης), αλλά τα χρόνια εκείνα το μαγείρεμα των αριθμών ήταν εκτεταμένο και είχε ξεκινήσει από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, όταν υπουργός Οικονομικών ήταν ο Γιάννος Παπαντωνίου, ο οποίος είχε για δεξί του χέρι τον Γιάννη Στουρνάρα. Στην ίδια πάντως κατεύθυνση (δηλαδή της υπερχρέωσης των επόμενων γενεών) ήταν εκτός του συγκεκριμένου swap και οι μέθοδοι των τιτλοποιήσεων που εφάρμοζε η κυβέρνηση Σημίτη. Παρουσιάζοντας τις τιτλοποιήσεις σαν πανάκεια προεισπράττονταν έσοδα από τα Λαϊκά Λαχεία, το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων κ.λπ. Σήμερα, στον καιρό της φοβερής κρίσης, τα έσοδα λείπουν από τους συγκεκριμένους φορείς, καθώς είναι υποθηκευμένα για πολλά χρόνια. Το αποτέλεσμα είναι να καταβάλλει στους φορείς αυτούς κονδύλια ο Προϋπολογισμός, τα οποία προέρχονται από δανεισμό.
Επί ημερών του κ. Παπαντωνίου ως υπουργού Εθνικής Οικονομίας είχαν αρχίσει άλλωστε όλες οι «προετοιμασίες» για το εκσυχρονιστικό «θαύμα» του κ. Σημίτη, που κατέληξε σε εθνική τραγωδία. Οι γνωρίζοντες μάλιστα τα παρασκήνια τονίζουν ότι το μεγάλο μυστικό βρίσκεται στο 1998, όταν ανακοινώθηκε η υποτίμηση της δραχμής στο πλαίσιο της πορείας που είχε χαραχθεί για την είσοδο στο ευρώ. (Εναν χρόνο αργότερα, το 1999, εξασφαλίστηκε η συμφωνία για την ένταξη στην ΟΝΕ και έτσι έπρεπε να ξεκινήσει η διαδικασία μετατροπής του δημόσιου χρέους σε ευρώ.) Ο κ. Σημίτης ήταν πρωθυπουργός, ο κ. Παπαντωνίου πανίσχυρος «τσάρος» της οικονομίας και ο κ. Στουρνάρας πρόεδρος του ΣΟΕ και δεξί του χέρι. Συνέβη μάλιστα τότε να προβλεφθεί με απόλυτη ακρίβεια (και πολλές απορίες στους παροικούντες) ως και το Σαββατοκύριακο της υποτίμησης από γνωστή ξένη τράπεζα, κάτι που απέφερε (εύλογα) τεράστια κέρδη σε όσους πήραν (εκ του ασφαλούς ή όχι, δεν έχει σημασία) το σχετικό ρίσκο. Λέγεται δε ότι μόνο τα νόμιμα bonus από την επιτυχή πρόβλεψη έφτασαν περί τα 10.000.000 ευρώ.
Σε κάθε περίπτωση το δίδυμο Παπαντωνίου - Στουρνάρα ήταν οι αρχιτέκτονες της πορείας που κορυφώθηκε μετά τις εκλογές του 2000. Εκτός από στενοί συνεργάτες μάλιστα οι δυο τους έγιναν και κουμπάροι και εκείνη την περίοδο απέκτησαν και τις διπλανές πολυτελείς βίλες στη Σύρο, περνώντας μαζί τις διακοπές τους και ανταλλάσσοντας, σε απόλυτα εμπιστευτική βάση (όπως και για το θέμα του swap), σχέδια και απόψεις για την οικονομική πορεία της χώρας και το δικό τους πολιτικό μέλλον.
Ο κ. Παπαντωνίου είχε υπερασπιστεί μάλιστα, όταν χρειάστηκε, το swap λέγοντας ότι «αποτελεί συνήθη πρακτική» και -αποκρύπτοντας όμως τους ακριβείς όρους του- ότι «όλες οι χώρες της ευρωζώνης το έχουν χρησιμοποιήσει εκτενώς». Στην εισηγητική έκθεση του Προϋπολογισμού του 2001, επί των ημερών του, άλλωστε, έγραφε ότι «στόχος είναι η μείωση του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους με τη χρήση εξελιγμένων χρηματοοικονομικών προϊόντων όπως είναι τα swaps επιτοκίων, οι ανταλλαγές επιμήκυνσης του χρέους (extension swaps) κ.τ.λ.».
Οι κύριοι με τα λευκά κολάρα που διέταζαν
Η Goldman Sachs σε ένα βράδυ από εκείνο το swap κέρδισε 600.000.000 ευρώ ντροπιάζοντας μια χώρα της Ευρώπης, της οποίας εκμεταλλεύτηκε την ανάγκη. Το περίεργο και αξιοσημείωτο είναι ότι για πολλά χρόνια μετά το 2001 (που έγινε το swap) η αμερικανική τράπεζα είχε προνομιακή πρόσβαση (τουλάχιστον έως το 2010) σε γραφεία υπουργών της Νέας Δημοκρατίας και του ΠΑΣΟΚ. Σήμερα πολλοί από τη Νέα Δημοκρατία και το ΠΑΣΟΚ κάνουν ότι ποτέ δεν άκουσαν για την Goldman Sachs, ο αντιπρόσωπος της οποίας στην Ελλάδα άνοιγε με το «έτσι θέλω» τα υπουργικά γραφεία διακόπτοντας συσκέψεις ή οτιδήποτε άλλο. Οι Eλληνες υπουργοί (δίκην Φιλιππινέζας) χαμογελούσαν αμήχανα και συνεργάζονταν με τον επικυρίαρχο τραπεζίτη, που έκανε το κουμάντο. Ο αέρας της Goldman Sachs κόπηκε το 2010, όταν η αμερικανική επιτροπή κεφαλαιαγοράς άρχισε να ερευνά το θέμα, μια εξέλιξη που τότε τρόμαξε αρκετούς από «τους κυρίους με τα λευκά κολάρα» στην Ελλάδα.
Η τωρινή ομολογία του κ. Σέργουντ για το «λάθος» του 2001 δίνει άλλη διάσταση σε ένα θέμα που κάθε άλλο παρά έχει περάσει στην αρμοδιότητα της Iστορίας και ζωντανεύει το φάντασμα αυτού του καταστροφικού swap. Εκ των πραγμάτων, όπως τονίζουν πολιτικοί αλλά και νομικοί παράγοντες, θέτει θέμα διερεύνησης ακόμη και σε ποινικό επίπεδο των εγκληματικών ευθυνών όσων χειρίστηκαν το ζήτημα και χρέωσαν την ελληνική κοινωνία με δισεκατομμύρια, που με τη σειρά τους έκαναν το δημόσιο χρέος της χώρας πιο δυσβάστακτο και καταστροφικό.
Ο κ. Παπαντωνίου ήδη ελέγχεται από τη Δικαιοσύνη σε βαθμό κακουργήματος για μεγάλα ποσά που δεν έχει δηλώσει, καθώς και για την κατηγορία ξεπλύματος βρόμικου χρήματος. Ο φάκελος της περιόδου 1998-2004 είναι ασφαλώς πολύ ευρύτερος και πολλές πτυχές του παραμένουν ακόμη άγνωστες ως προς τα εγκλήματα που έχουν γίνει εις βάρος του τόπου. Ο κ. Σημίτης έχει καταφέρει ως τώρα να μη λογοδοτήσει, όπως επιχειρεί να το αποφύγει και ο κ. Στουρνάρας, που βαρύνεται ασφαλώς και με όσα διαπράττει κατά την περίοδο της υπουργίας του...
Εφημ. Δημοκρατία
