Μεγάλη έρευνα της VPRC για τα «Επίκαιρα» που έχει κάνει το γύρο του κόσμου, αποτυπώνει την εικόνα της Γερμανίας στην ελληνική κοινή γνώμη: Έντονος αντιγερμανισμός και ιδεολογικές ανατροπές στο φιλευρωπαϊσμό Του Χριστόφορου Βερναρδάκη*
Η μεγάλη οικονομική κρίση στην Ελλάδα, κυρίως, όμως, οι πολιτικές που ασκήθηκαν γύρω από αυτή τα δύο τελευταία χρόνια, έχουν ως αποτέλεσμα τη διαμόρφωση μιας εξαιρετικά κακής εικόνας της Γερμανίας και της σημερινής γερμανικής πολιτικής στην ελληνική κοινή γνώμη.
Η επιθετική πολιτική και ρητορεία που ασκείται έντονα τον τελευταίο καιρό από πλευράς Γερμανίας έχει ανασύρει στη μνήμη της ελληνικής κοινωνίας έντονα αρνητικά συναισθήματα: Η Γερμανία συνδέεται αυθόρμητα με τις πιο μαύρες ημέρες του ναζισμού και του Γ' Ράιχ (32,4%), ενώ θα δυσκολευτεί κανείς να βρει θετικές παραστάσεις γύρω από αυτή. Θυμός - αγανάκτηση - οργή (41%), απογοήτευση (10,1%), φόβος - ανησυχία (6,4%) αποτελούν τα κυρίαρχα συναισθήματα που διαπερνούν την ελληνική κοινωνία απέναντι στη Γερμανία.
Η αρνητική εικόνα της Γερμανίας επεκτείνεται και στο ζήτημα της Ευρώπης. Το 79% της ελληνικής κοινής γνώμης πιστεύει σήμερα ότι ο ρόλος της Γερμανίας στην Ευρώπη είναι αρνητικός, γεγονός που θα έχει σταδιακά την επίπτωσή του στη διαμόρφωση έντονου αντιευρωπαϊκού κλίματος στην Ελλάδα, σε μια χώρα που μέχρι σήμερα διακατεχόταν από τον πιο ισχυρό φιλευρωπαϊσμό απ’ όλες τις χώρες της Ευρώπης. Το 81% θεωρεί ότι με τη σημερινή πολιτική της η Γερμανία επειχειρεί να κυριαρχήσει οικονομικά στην Ευρώπη, ενώ 77% πιστεύει ότι οι πολιτικές που ασκεί τείνουν στη συγκρότηση ενός ισχυρού και απολυταρχικού Δ' Ράιχ. Η έντονα αρνητική εικόνα της Γερμανίας θα συμπαρασύρει και την εικόνα της Ευρώπης, διαμορφώνοντας μια ακόμη μεγαλύτερη απόσταση στο εσωτερικό της από τους λαούς, όπως δείχνει η ελληνική περίπτωση.
Η Γερμανία θεωρείται από την ελληνική κοινή γνώμη «περισσότερο εχθρική» απέναντι στην Ελλάδα (76%), ενώ συνέπεια των εξελίξεων αυτών είναι το ότι η δημοτικότητα της Άνγκελα Μέρκελ στην Ελλάδα είναι αρνητική σε ποσοστό 81%.
Η έντονη αντίδραση της ελληνικής κοινής γνώμης απέναντι στη Γερμανία φαίνεται και στο γεγονός ότι συντριπτικά πλειοψηφικά ποσοστά εμφανίζονται στις απόψεις που θεωρούν ότι η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει με όλους τους δυνατούς τρόπους τις πολεμικές απαοζημιώσεις / επανορθώσεις που οφείλει η Γερμανία από την περίοδο 1941-1944 (91%), ενώ ταυτόχρονα θα πρέπει να διεκδικήσει την αποπληρωμή του κατοχικού δανείου που είχαν επιβάλει οι γερμανικές Αρχές κατοχής την ίδια περίοδο (87%).
Μια ενδιαφέρουσα, επίσης, πλευρά της προσέγγισης της ελληνικής κοινής γνώμης σε σχέση με τη Γερμανία είναι ότι σε μεγάλο βαθμό η οικονομική της ισχύ θεωρείται συνδεδεμένη με τον αδιαφανή τρόπο που «εισβάλλει» οικονομικά στις διάφορες χώρες (51%). Στο σημείο αυτό οι γνώσεις γύρω από το σκάνδαλο της Siemens έχουν επηρεάσει βαθιά.
⃰ Ο Χριστόφορος Βερναρδάκης είναι Επίκουρος Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης του ΑΠΘ, Επιστημονικός Σύμβουλος της VPRC.
Όλη η δημοσκόπηση σε επιμέλεια Γιάννη Κορωναίου:
Την Κατοχή του ’41-’44 και τις θηριωδίες των Ναζί στην Ελλάδα θυμούνται σχεδόν τέσσερις στους δέκα από τους συμμετέχοντες στην έρευνα όταν ακούν τη λέξη «Γερμανία»! Συγκεκριμένα, στην ερώτηση «Σκεπτόμενοι/ες τη Γερμανία ως χώρα, ποια λέξη ή ιδέα έρχεται στο νου σας;» το 32,4% των ερωτηθέντων απάντησε τον Χίτλερ, το Ναζισμό και το Τρίτο Ράιχ και το 4,5% την Κατοχή και τις καταστροφές της χώρας εκείνης της περιόδου. Τα αρνητικά συναισθήματα των Ελλήνων περιγράφονται και σε άλλες απαντήσεις με υψηλά ποσοστά. «Λέξεις που προσδιορίζουν γενικά αρνητικά συναισθήματα» απαντά το 15%, ενώ εξίσου σημαντικά ποσοστά καταγράφουν οι αρνητικές απαντήσεις που σχετίζονται με τα σημερινά δεδομένα στις ελληνογερμανικές σχέσεις. Την καγκελάριο Άνγκελα Μέρκελ σκέφτεται το 4% όταν ακούει τη λέξη «Γερμανία», τη Siemens και τα επιχειρηματικά συμφέροντα της ευρωπαϊκής χώρας το 3,3%, την οικονομική κρίση, την ανεργία και το ΔΝΤ λέει το 2%, τις πολεμικές αποζημιώσεις και το κατοχικό δάνειο απαντά το 1,5%.
Οι απαντήσεις που μπορούν να θεωρηθούν θετικές απέναντι στη Γερμανία είναι μικρότερες του 15%. Την απάντηση «Πειθαρχία / Οργάνωση / Τάξη» έδωσε το 5,9% στην αυθόρμητη ανάκληση λέξεων ή ιδεών για τη Γερμανία, «Δύναμη / Ισχύς / Κυριαρχία» είπε το 5,2%, «Σοβαρότητα / Αυστηρότητα» το 2,7%, γενικά θετικές σκέψεις για τη Γερμανία απάντησε μόνο το 1,5% και «Εργατικότητα / Παραγωγικότητα» μόλις το 1%.
Σχεδόν οχτώ στους δέκα Έλληνες τρέφουν αρνητικά συναισθήματα απέναντι στη Γερμανία. Στην ερώτηση «Σκεπτόμενοι τη Γερμανία, τι συναίσθημα σας δημιουργείται κυρίως;» το 41% των ερωτηθέντων απάντησε «Θυμός / Αγανάκτηση / Οργή», το 10,1% είπε «Απογοήτευση», το 6,4% «Φόβος / Ανησυχία», το 5,9% εξέφρασε γενικά αρνητικά συναισθήματα, ενώ το 2,7% νιώθει αηδία, το 2,5% απέχθεια / αντιπάθεια, το 1,5% δυσπιστία / καχυποψία και υπάρχει ένα ποσοστό της τάξης του 1% που απαντά «μίσος»! Θαυμασμό και εκτίμηση προς τη Γερμανία νιώθει μόλις το 3,7% των ερωτηθέντων, σεβασμό το 2,2%, συμπάθεια λέει το 1,5% και γενικά θετικά συναισθήματα τρέφει το 1,2%.
Να εξαντληθούν όλα τα μέσα προκειμένου να δικαιωθεί η Ελλάδα στο θέμα των πολεμικών αποζημιώσεων από τη Γερμανία και να αποπληρωθεί το κατοχικό αναγκαστικό δάνειο από το γερμανικό κράτος ζητά η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων. Συγκεκριμένα, το 91% των συμμετεχόντων στην έρευνα της VPRC πιστεύει ότι η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει με όλους τους δυνατούς τρόπους τις πολεμικές αποζημιώσεις / επανορθώσεις από τη Γερμανία και μόνο τέσσερις στους εκατό διαφωνούν. Στα ίδια περίπου ποσοστά (87%) κυμαίνονται οι θετικές απαντήσεις για το αν η Ελλάδα πρέπει να διεκδικήσει με κάθε τρόπο την αποπληρωμή του κατοχικού δανείου που είχαν επιβάλει οι γερμανικές δυνάμεις κατοχής την περίοδο 1941-1944.
Την ίδρυση του Τέταρτου Ράιχ μέσω της γερμανικής οικονομικής διείσδυσης σε όλη την Ευρώπη «βλέπουν» περίπου οχτώ στους δέκα Έλληνες. Στο ερώτημα αν η Γερμανία με την πολιτική που ασκεί προσπαθεί με οικονομικά μέσα να κυριαρχήσει στην Ευρώπη, το 81% απαντά «ναι», ενώ διαφωνεί το 15%.
Οι σχεδόν καθημερινοί αφορισμοί κατά των Ελλήνων από τον γερμανικό Τύπο, με πρωτοστάτες την εφημερίδα Bild και το περιοδικό Focus, και τα στερεότυπα της γερμανικής κοινής γνώμης του τύπου «οι Έλληνες είναι τεμπέληδες», την ώρα που η δημοτικότητα του διδύμου Μέρκελ - Σόιμπλε ενισχύεται μετά την υιοθέτηση σκληρότερης στάσης εις βάρος της Ελλάδας, είναι δεδομένα που δεν περνούν απαρατήρητα στη χώρα μας. Το 76% των Ελλήνων πιστεύει ότι η Γερμανία είναι μια χώρα εχθρική προς την Ελλάδα και μόνο το 8% θεωρεί ότι πρόκειται για μια χώρα φιλική προς την πατρίδα μας.
Η Γερμανία παίζει αρνητικό ρόλο στην Ευρώπη λέει το 80% περίπου των συμμετεχόντων στην έρευνα της VPRC. Η πολιτική παρέμβασης του Βερολίνου στα εσωτερικά άλλων κρατών της ΕΕ, με ηχηρότερο παράδειγμα αυτό της Ελλάδας, και η προσπάθεια επιβολής των γερμανικών απόψεων και εξυπηρέτησης των γερμανικών συμφερόντων προκαλούν τους πολίτες, με αποτέλεσμα να «βλέπουν» αρνητικά τον ηγετικό ρόλο της Γερμανίας στην Ευρώπη.
Η εξαρχής στάση της Γερμανίδας καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ στο ελληνικό ζήτημα, οι συνεχείς πιέσεις της για λήψη όλο και σκληρότερων –αμφιβόλου αποτελεσματικότητας– μέτρων εις βάρος των Ελλήνων πολιτών, καθώς και η πρόθεσή της για επιβολή επιτροπείας στη χώρα έχουν προκαλέσει το μένος των Ελλήνων προς το πρόσωπό της. Το 81% των ερωτηθέντων έχει αρνητική γνώμη για την κυρία Μέρκελ και μόλις το 10% θετική.
Οι αποκαλύψεις για εκροή «μαύρου χρήματος» από γερμανικές εταιρείες προς κυβερνήσεις, ανώτερους υπαλλήλους και κόμματα άλλων κρατών πήραν τη μορφή χιονοστιβάδας τα τελευταία χρόνια, με χαρακτηριστικότερη περίπτωση το μεγάλο σκάνδαλο της Siemens. Από τα «μαύρα ταμεία» της γερμανικής εταιρείας βγήκαν αρκετά εκατομμύρια μάρκα με προορισμό την Ελλάδα και η υπόθεση έγινε συνώνυμο της διαφθοράς και της διαπλοκής επιχειρηματικότητας και πολιτικού συστήματος, χωρίς να είναι η μοναδική (MAN, Ferrostaal). Με αυτό το δεδομένο στο σχετικό ερώτημα για τις επιδόσεις της Γερμανίας στην οικονομία, το 51% των συμμετεχόντων απάντησε ότι αυτές οφείλονται στον αδιαφανή τρόπο με τον οποίο διαχειρίζεται μεγάλα έργα εκτός Γερμανίας, το 18% στην ανταγωνιστικότητα, ενώ το 14% απάντησε ότι οφείλονται και στους δυο λόγους.
