Ισραήλ και Σ.Αραβία επιχειρούν να δυναμιτίσουν τις επαφές των δυο χωρών. Κοινωνική αναταραχή φοβάται η Τεχεράνη.
«Ποτέ άλλοτε στην πρόσφατη ιστορία δεν είχαμε δει τέτοιο επίπεδο σοβαρότητας από την πλευρά της Τεχεράνης» έλεγε ο εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου μετά το νέο γύρο επαφών της λεγόμενης ομάδας των 5+1 (ΗΠΑ, Βρετανία, Γαλλία, Κίνα, Ρωσία και Γερμανία) για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.
Ο φιλοδυτικός υπουργός Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ, όπως όλα δείχνουν προσήλθε στις διαπραγματεύσεις με μοναδική κόκκινη γραμμή...
τη συνέχιση του προγράμματος εμπλουτισμού ουρανίου για ειρηνική χρήση. Σε αντάλλαγμα η ιρανική αποστολή απαιτεί τερματισμό των οικονομικών κυρώσεων σε διάστημα έξι μηνών.
Το μεγάλο ερώτημα πάντως είναι εάν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων βρίσκεται πλέον και το ενδεχόμενο οριστικής εγκατάλειψης από την Τεχεράνη του καθεστώτος Άσαντ στη Συρία. Μια τέτοια κίνηση θα περιλαμβάνει διακοπή της οικονομικής και στρατιωτικής στήριξης και τουλάχιστον σιωπηλή αποδοχή από την Τεχεράνη μια μελλοντικής μεταβατικής κυβέρνησης που θα αντικαταστήσει τον Ασαντ.
Το φαινομενικά παράδοξο είναι ότι η ιρανική υποχωρητικότητα έρχεται σε μια περίοδο όπου η Τεχεράνη θα μπορούσε να δρέπει τους καρπούς από τις συνεχείς αποτυχίες της Ουάσινγκτον σε όλα τα μεγάλα μέτωπα που η ίδια άνοιξε στον αραβικό και ισλαμικό κόσμο. Το Αφγανιστάν παραμένει μια ακυβέρνητη χώρα, με τους Αμερικανούς αξιωματούχους να αναγκάζονται να ανέχονται τα καπρίτσια του καθεστώτος Καρζάι ενώ ταυτόχρονα πραγματοποιούν «μυστικές συνομιλίες» με τους Ταλιμπάν, οι οποίοι αποτελούν τον de facto ισχυρότερο πόλο εξουσίας.
Στη Λιβύη η πρόσφατη, απαγωγή του πρωθυπουργού Αλί Ζειντάν ανέδειξε το χάος στο οποίο βρέθηκε η χώρα καθώς οι ακραίοι ισλαμιστές, τους οποίους στήριξαν οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι, τώρα απειλούν τους αχυρανθρώπους που θέλει να τοποθετήσει η Ουάσινγκτον για να ελέγχουν τα ενεργειακά αποθέματα προς όφελος αμερικανικών εταιρειών.
Όσο για το Ιράκ, η αναζωπύρωση των συγκρούσεων που πλέον στοιχίζουν τη ζωή περίπου 1.000 ανθρώπων κάθε μήνα, όχι μόνο απειλεί τη σταθερότητα της χώρας και κατ’ επέκταση των αμερικανικών πετρελαϊκών εταιρειών, αλλά στέλνει τη Βαγδάτη όλο και πιο κοντά στην αγκαλιά της σιιτικής Τεχεράνης.
Τέλος στην περίπτωση της Συρίας, η έστω και προσωρινή αναδίπλωση της αμερικανικής επιθετικότητας, υπό το βάρος διεθνών πιέσεων και της απώλειας σημαντικών συμμάχων όπως η Βρετανία, έδειξε τα νέα όρια της αμερικανικής ισχύος.
Αντί λοιπόν η Τεχεράνη να εκμεταλλεύεται το μούδιασμα του αμερικανικού ιμπεριαλισμού οι οικονομικές της ελίτ την ωθούν σε στενότερη συνεργασία με την Ουάσινγκτον, με αντάλλαγμα χαλάρωση του οικονομικού αποκλεισμού και άμεσες δυτικές επενδύσεις στο χώρο της ενέργειας.
Οι κοινωνικές αναταραχές που κυοφορούνται λόγο της οικονομικής κρίσης αναγκάζουν και το πολιτικό κατεστημένο να χαμηλώνει του τόνους της αντιπαράθεσης δίνοντας στον μετριοπαθή πρόεδρο Ρουχανί το πράσινο φως για τις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ. Οι ισορροπίες βέβαια κάθε άλλο παρά παγιωμένες είναι στο εσωτερικό του Ιράν. Κάθε Παρασκευή μετά την προσευχή, ο σκληρός πυρήνας του ιρανικού κατεστημένου, πραγματοποιεί επίδειξη ισχύος έξω από τα τζαμιά όλης της χώρας καίγοντας αμερικανικές σημαίες και πατώντας πορτρέτα του Μπαράκ Ομπάμα. Το μήνυμα προς τον Ρουχανί είναι σαφές: τα περιθώρια διπλωματικών κινήσεων έχουν χρονικό ορίζοντα και η ανοχή έχει τα όρια της.
Μέχρι στιγμής, πάντως, η αμερικανική πλευρά έχει προσφέρει ελάχιστα έως μηδαμινά ανταλλάγματα στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων ενώ στο εσωτερικό τη Ουάσινγκτον το ισραηλινό λόμπι αλλά και οι άνθρωποι της Σαουδικής Αραβίας ετοιμάζονται να δώσουν μάχη μέχρις εσχάτων προκειμένου το Κογκρέσο να μπλοκάρει κάθε δυνατότητα συνδιαλλαγής με την Τεχεράνη. Ήδη αρκετοί Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές, οι οποίοι δεν έκρυψαν ποτέ τις διασυνδέσεις τους με το Ισραήλ, προτείνουν ενίσχυση αντί για χαλάρωση του οικονομικού και εμπορικού αποκλεισμού του Ιράν.
Παράλληλα το Ριάντ κλιμακώνει τις παρασκηνιακές παρεμβάσεις του με την ελπίδα να πυροδοτήσει επέμβαση δυτικών στρατιωτικών δυνάμεων στη Συρία. Απώτερος στόχος της πολιτικής της Σαουδικής Αραβίας είναι φυσικά το Ιράν η γεωπολιτική σύγκρουση με το οποίο αποκτά όλο και πιο βρώμικα χαρακτηριστικά με τις μυστικές υπηρεσίες και των δυο πλευρών να δίνουν μάχες χαρακωμάτων στο νέο ψυχρό πόλεμο της Μέσης Ανατολής.
Την ίδια ώρα ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, της μοναδικής χώρας στην περιοχή που αποδεδειγμένα διαθέτει πυρηνικά όπλα, απείλησε για άλλη μια φορά με «προληπτικούς» βομβαρδισμούς συγκεκριμένων στόχων στο Ιράν, όπως είχε κάνει και το 1981 – όταν ισραηλινά μαχητικά κατέστρεψαν πυρηνικό αντιδραστήρα γαλλικής κατασκευής.
Αν και η επιθετική πολιτική του Τελ Αβίβ βοηθά προς το παρόν τις ΗΠΑ να οικοδομήσουν μια αξιόπιστη στρατηγική μαστιγίου και καρότου είναι δεδομένο ότι το Ισραήλ θα επιχειρήσει να τορπιλίσει ενδεχόμενη συμφωνία Ουάσινγκτον – Τεχεράνης.
Σε κάθε περίπτωση μεγάλος χαμένος από τις μέχρι στιγμής εξελίξεις είναι ο ιρανικός λαός, ο οποίος σήμερα πληρώνει τις επιπτώσεις των κυρώσεων αλλά δεν αναμένεται να δει καλύτερες ημέρες, ακόμη και αν αυτές αρθούν. Ο πρόεδρος Ρουχανί είχε δώσει δείγματα νεοφιλελευθερης γραφής από την εποχή που βρισκόταν στο πλευρό των προέδρων Ραφσαντζανί και Χαταμί, οι οποίοι άνοιξαν τις πόρτες στο ΔΝΤ για την επιβολή σκληρότατων αντιλαϊκών μέτρων.
Άρης Χατζηστεφάνου
ΠΡΙΝ 20/10/2013
